ارزیابی خصوصیات گیاه شناسی و بازده و اجزای اسانس اکوتیپ های آویشن کرمانی (thymus carmanicus jalas) در ایران

مقدمه: آویشن کرمانی با نام علمیjalas thymus carmanicus گونه ای معطر و دائمی از خانواده نعناعیان است که در مناطق مختلف ایران پراکنش دارد. هدف: در این مطالعه، خصوصیات گیاه شناسی و بازده و اجزای اسانس اکوتیپ های آویشن کرمانی در رویشگاه های طبیعی ایران مورد ارزیابی قرار گرفت. روش بررسی: اکوتیپ های آویشن کرمانی از کرمان (دو منطقه راین و سیرچ)، یزد، اصفهان و شاهرود جمع آوری شدند. مشخصات جغرافیایی مناطق جمع آوری نمونه ها و صفات گیاه شناسی اکوتیپ ها ثبت شد. استخراج اسانس به روش تقطیر با آب به مدت 3 ساعت انجام شد و شناسایی کمی و کیفی ترکیبات نمونه های اسانس به وسیله دستگاه های گاز کروماتوگراف و گاز کروماتوگراف متصل به طیف سنج جرمی2 انجام شد. نتایج: بازده اسانس سرشاخه خشک اکوتیپ های کرمان - راین، کرمان - سیرچ، یزد، شاهرود و اصفهان به ترتیب برابر 5/2، 9/1، 0/2، 8/1 و 5/1 درصد بود. در هریک از نمونه های اسانس اکوتیپ های کرمان - راین، کرمان - سیرچ، یزد، شاهرود و اصفهان به ترتیب تعداد 34، 36، 37، 38 و 33 ترکیب شناسایی شد که به ترتیب 7/98، 9/98، 9/96، 3/92 و 2/98 درصد از این اسانس ها را تشکیل می داد. کارواکرول (7/80 – 42 درصد)، تیمول (8/11 - 1/4 درصد)، پاراسیمن (8/12- 5/2 درصد)، گاماترپینن (3/7- 7/3 درصد) و بورنئول (3/8– 1/3 درصد) از ترکیب های اصلی اسانس اکوتیپ ها بود و کارواکرول ترکیب عمده در همه اکوتیپ ها بود. نتیجه گیری: آویشن کرمانی به واسطه دارا بودن مقدار قابل توجهی اسانس و ترکیبات فنلی ارزشمند تیمول و کارواکرول می تواند در صنایع دارویی مورد استفاده قرار گیرد.